รูปถ่ายทางอากาศ
คือ รูปที่ได้จากการถ่ายทำทางอากาศ
โดยผ่านกล้องและฟิลม์หรือบันทึกตัวเลข แสดงให้เห็นถึงภาพรวมของข้อมูลใน
พื้นที่เป็นบริเวณกว้างสำหรับ
ประเทศไทย หน่วยงานที่รับผิดชอบผลิตรูปถ่ายทางอากาศ คือ กรมแผนที่ทหาร
กระทรวงกลาโหม ผลิตเพื่อใช้ประโยชน์ในราชการทหารตั้งแต่ พ.ศ.2496
ซึ่งปัจจุบันมีการจัดทำเพิ่มขึ้นหลายชุด
และได้รับอนุญาตให้หน่วยงานของรัฐและสถาบันการศึกษาต่างๆ
ใช้รูปถ่ายทางอากาศในการศึกษาและวิจัยได้
ประเภทของรูปถ่ายทางอากาศ
1. รูปถ่ายดิ่ง หมายถึง ภาพที่ถ่ายโดยใช้แกนกล้องอยู่ในแนวดิ่ง
หรือเกือบจะดิ่งกับพื้นผิวของลักษณะภูมิประเทศ
สามารถนำมาศึกษาหรือดูภาพในลักษณะสามมิติได้
2. รูปถ่ายเฉียง หมายถึง ภาพที่ถ่ายโดยให้แกนกล้องเอียงจากแนวดิ่ง แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ 2.1 รูปถ่ายเฉียงสูง เป็นรูปถ่ายที่เห็นขอบฟ้าปรากฏอยู่บนรูปด้วย
2.2 รูปถ่ายเฉียงต่ำ เป็นรูปถ่ายที่ไม่ปรากฏขอบฟ้าบนรูปหลักการแปลความหมายจากรูปถ่ายทางอากาศ มีหลักการดังนี้
การแปลความหมายรายละเอียดภาพในรูปถ่ายทางอากาศนั้น
มีหลักเกณฑ์ที่ใช้ในการพิจารณารายละเอียดในรูปถ่ายทางอากาศมีอยู่ด้วยกัน 7
ประการคือ
1. รูปร่าง รูป
ร่างของรายละเอียดในภูมิประเทศที่ปรากฏบนรูปถ่ายจะมีลักษณะเป็นภาพ แบนราบ
รายละเอียดของวัตถุที่มนุษย์สร้างขึ้นจะมีรูปร่างสม่ำเสมอเป็นระเบียบเป็น
แนวตรง มีโค้งเรียบ ส่วนลักษณะรายละเอียดที่เกิดขึ้นจากธรรมชาติ
จะมีรูปร่างไม่สม่ำเสมอ ไม่เป็นระเบียบ
การที่รูปร่างของธรรมชาติแปลกแตกต่างกันนี้จะเป็นส่วนช่วยให้สามารถแปลความ
หมายรายละเอียดในรูปถ่ายได้
2. ขนาด การ
พิจารณารายละเอียดเกี่ยวกับขนาดนี้
ต้องมีความรู้เรื่องความสัมพันธ์และสัมบูรณ์ของขนาด หากเราพิจารณาภาพ
ของรายละเอียดในรูปถ่าย
และรู้ขนาดที่แน่นอนของรายละเอียดที่ปรากฏจริงในภูมิประเทศแล้วเราก็สามารถ
หาขนาดของรายละเอียดอื่นๆ
ได้โดยเปรียบเทียบกับขนาดของรายละเอียดที่ทราบแล้ว
3. สี วัตถุ
ที่มีสีต่างๆ กันจะมีคุณสมบัติการสะท้อนของแสงต่างกันด้วย
จึงทำให้การเห็นเงาหรือสีของวัตถุเปลี่ยนแปลงไปในรูปถ่ายเนื่องจากฟิล์มรูป
ถ่ายทางอากาศที่ใช้ส่วนมากเป็นฟิล์มชนิดธรรมดา ไม่ใช้ฟิล์มสี
ดังนั้นสีของวัตถุต่างๆ จึงปรากฏเป็นสีเทาชนิดต่างๆ กัน
โดยมีระดับของสีจากชนิดเกือบดำไปจนถึงสีขาว
ลักษณะของสีเทาของรายละเอียดที่ปรากฏบนรูปถ่ายเรียกว่าสีของภาพ
ความเข้มหรือความจางของสีของภาพจะขึ้นอยู่กับจำนวนแสงสว่างที่สะท้อนจากราย
ละเอียดในภูมิประเทศมายังกล้องถ่ายรูป
รายละเอียด ใดให้ปริมาณการสะท้อนแสงมากจะมีลักษณะสีของภาพปรากฏค่อนข้างเป็น
สีขาว หากรายละเอียดใดไม่มีอาการสะท้อนแสงก็จะมีสีของภาพเป็นสีดำ
ปริมาณการสะท้อนแสงนี้ขึ้นอยู่กับโครงสร้างและชนิดของรายละเอียดที่ปรากฏใน
ภูมิประเทศ และมุมสะท้อนของลำแสงที่พุ่งมายังกล้องถ่ายรูป
4. รูปแบบ ลักษณะ
รายละเอียดในรูปถ่ายจะมีรูปแบบแตกต่างกัน
ระหว่างสิ่งที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติกับสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น
การจัดต้นไม้ในสวน
เมื่อเปรียบเทียบกับต้นไม้ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติแล้วจะเห็นความแตกต่างได้
ชัดเจน
5. เงา การ
พิจารณาเรื่องเงา
นับว่าเป็นหลักเกณฑ์ที่สำคัญมากในการแปลความหมายรายละเอียดบนรูปถ่ายทาง
อากาศ
การพิจารณารูปร่างของรายละเอียดให้ได้ผลดีจะพิจารณาจากเงาได้มากกว่าการ
พิจารณาจากสีหรือลวดลายทั้งนี้เนื่องจากว่าขนาดทางดิ่งที่แสดงด้วยเงานั้น
จะปรากฏให้เห็นเด่นชัดกว่าขนาดในทางราบที่แสดงด้วยภาพของรายละเอียด
สีของภาพ รายละเอียดจะเปลี่ยนไปตามสภาพสิ่งแวดล้อม
แต่เงาจะแสดงให้เห็นได้ชัดเจน
6. ตำแหน่งในภูมิประเทศ การ
พิจารณารายละเอียดในภูมิประเทศ บางครั้งอาจต้องพิจารณาจากความสูงสัมพันธ์
ลักษณะทางน้ำ เป็นตัวสำคัญอย่างหนึ่งที่ใช้พิจารณาลักษณะสภาพดิน
หรือการเกิดพืชและพันธุ์ไม่ได้
7. ความหยาบละเอียด ระดับ
ความหยาบหรือความละเอียดของภาพในรูปถ่าย อาจใช้
ประโยชน์ได้ในการแปลความหมายภาพ
ลักษณะความหยาบละเอียดนี้เมื่อคิดเท่ากับขนาดวัตถุให้พอดีแล้ว
จะมีความสัมพันธ์โดยตรงกับมาตราส่วนรูปถ่าย
การแปลความหมายภาพนี้
แต่เดิมจะใช้หลักเกณฑ์ที่กล่าวมาแล้วข้างต้นเป็นข้อพิจารณา
แต่ปัจจุบันนี้เทคโนโลยีได้เจริญก้าวหน้าไปมาก มีการกวาดตรวจ (scanning)
รายละเอียดบนรูปถ่ายหรือทำข้อมูลเป็นตัวเลข
ทำให้เกิดระบบอัตโนมัติขึ้นในการใช้รูปถ่ายเพื่อกิจการต่างๆ เช่น
การทำแผนที่ เป็นต้น จากระบบการทำข้อมูลตัวเลขจากรูปถ่ายนี่เอง
ที่ทำให้มีการทดลองแปลความหมายภาพโดยอัตโนมัติขึ้น (automatic image
interpretation) มีการทดลองกวาดตรวจอัตโนมัติและใช้เครื่องมือประกอบ
ซึ่งมีชื่อว่าเครื่องมือ แพตเทิร์น รีคอกนิชัน (pattern recognition
equipment) พบว่ามีความเชื่อถือได้ถึง ๘๐%
ถ้านำมาใช้ในการแปลลักษณะภูมิประเทศ ๔ ชนิดคือทางน้ำ พื้นที่เพาะปลูก
พืชพรรณไม้ และบริเวณ ชุมชนในเมือง
หากได้มีการพัฒนาทางด้านออปติกอิเล็กทรอนิกส์ (optic electronics)
ให้มากขึ้นแล้ว
จะทำให้ผู้แปลความหมายภาพได้ใช้เครื่องมือบันทึกการกวาดตรวจแบบวิเคราะห์ที่
ทำคำสั่งไว้ มาใช้ในงานจำแนกรายละเอียดได้
และเมื่อได้วิเคราะห์งานแปลความหมายจากพื้นที่เป้าหมายที่ครอบคลุมพื้นที่
ซ้ำกันแล้ว จะเห็นว่าสามารถใช้ระบบอัตโนมัติได้ชัดเจนขึ้น
ประโยชน์ของการแปลความหมายภาพภูมิประเทศ คือการนำไปใช้ในกิจการต่างๆ มาก
มายหลายประการ เช่น การศึกษาด้านธรณีวิทยารูปร่างของที่ดิน
การเกษตรและการใช้ประโยชน์ที่ดิน กิจการด้านป่าไม้ ด้านวิศวกรรม
อุตสาหกรรม การวิเคราะห์เป้าหมายทางการทหารและการข่าว เป็นต้น
นับได้ว่าวิธีการนี้มีประโยชน์นานัปการ
เหมาะแก่การนำไปใช้ในการพัฒนาประเทศในทุกด้าน
ขั้นตอนการถ่ายรูปทางอากาศ
ในการถ่ายรูปทางอากาศในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง
จำเป็นต้องมีการกำหนดพื้นที่ให้ครอบคลุมบริเวณที่ต้องการและกำหนดแนวถ่ายรูป
ให้เป็นแนวขนานกัน โดยแนวขนานนี้จะกำหนดให้เป็นทิศทาง ออก-ตก
หรือแนวขนานทิศทาง เหนือ-ใต้ ก็ได้ขึ้นอยู่กับลักษณะบริเวณที่ต้องการ
โดยแนวเส้นขนานนี้ถูกเรียกว่าแนวบิน (flight lines) หรือ แถบ
บิน (flight strips) เมื่อกำหนดแนวบินได้แล้ว
จึงทำการถ่ายภาพโดยใช้เทคนิคถ่ายภาพแบบต่อเนื่อง
โดยถ่ายภาพให้ครบตามแนวบินจนครอบคลุมพื้นที่ที่ต้องการ
และจะได้รูปที่เรียงลำดับต่อกัน
ซึ่งรูปที่ถ่ายข้างเคียงกันจะมีส่วนเหลื่อมซ้อนกัน (end lap หรือ over lap)
ประมาณร้อยละ 60
ซึ่งรูปถ่ายบริเวณที่ซ้อนกันนี้มีประโยชน์ในการใช้ดูภาพสามมิติ
เราสามารถดูภาพสามมิติได้ด้วยการใช้กล้องดูภาพสามมิติ (Stereoscope)
ภาพสามมิตินี้ก็จะเหมือนกับหุ่นจำลองภูมิประเทศ
เนื่องจากพื้นที่แต่ละโครงการมักมีบริเวณกว้างใหญ่
ทำให้มีแนวบินได้หลายแนวบิน และการบินถ่ายแบบต่อเนื่องจะต้องให้มีส่วนเกย
(side lap) ของแต่ละแนวบินด้วย โดยส่วนเกยนี้ จะอยู่ที่ประมาณร้อยละ 30
ส่วนนี้มีไว้เพื่อใช้ในการดูภาพสามมิติ เช่นกัน
และมีไว้เพื่อต่อรูปภาพให้ต่อเนื่องเป็นรูปเดียวกัน
การต่อรูปภาพเรียกว่า Mosaic รูป
ถ่ายทางอากาศมีประโยชน์ต่อการเรียนทางภูมิศาสตร์
การศึกษาทรัพยากรธรรมชาติ เมืองและหมู่บ้าน โรงงานอุตสาหกรรม
ความหลากหลายทางชีวภาพสิ่งแวดล้อม และอื่นๆอีกมากเช่น(1) การสำรวจและทำแผนที่ภูมิประเทศ
(2) การสำรวจและติดตามการเปลี่ยนแปลงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
(3) การสำรวจและติดตามการเปลี่ยนแปลงพื้นที่การเกษตร การใช้ที่ดิน(4) การวางผังเมืองและชุมชน
(5) การสำรวจและติดตามการเปลี่ยนแปลงความหลากหลายทางชีวภาพ
(6) การสำรวจแหล่งโบราณคดี
(7) การคมนาคมทางบก ทางน้ำ การทหาร
แหล่งที่มาของข้อมูล
https://www.l3nr.org/posts/32031
ขอบคุณค่ะ😁😊
ตอบลบขอบคุณค่ะ😁😊
ตอบลบBruh
ตอบลบ